Voorkom juridische valkuilen bij bedrijfsoverdracht

voorkom juridische valkuilen bij bedrijfsoverdrachtU loopt rond met het idee om een bedrijf over te nemen. Het proces van bedrijfsovername kan enkele maanden tot een jaar duren of soms zelfs langer. Om dit complexe proces enigszins overzichtelijk en praktisch te benaderen onderscheiden we enkele fasen; (i) het voeren van verkennende (onderhandelings)gesprekken, (ii) het ondertekenen van een geheimhoudingsverklaring, (iii) het ondertekenen van een intentieovereenkomst (iv) het verrichten van boekenonderzoek en tenslotte (v) het ondertekenen van een koopovereenkomst. Deze fasen licht ik hierna kort toe.

Verkennende gesprekken bedrijfsoverdracht

Bij bedrijfsoverdracht begint u uiteraard met het voeren van verkennende gesprekken en onderhandelingen met de verkoper. Deze gesprekken en onderhandelingen vinden veelal plaats op basis van vertrouwen. U wilt de overname realiseren tegen een zo laag mogelijk prijs en tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden. Houd hierbij rekening met de emoties bij de verkoper en wees creatief in het zoeken van oplossingen bij lastige gesprekspunten. In deze fase wordt immers bepaald of de deal succesvol wordt afgerond of niet. Betrek uw externe adviseur bij de onderhandelingen. Dit vergroot de kans op succes bij de bedrijfsovername.

Geheimhoudingsverklaring bedrijfsovername

Na het verkennende gesprek, zal de verkoper u vragen een geheimhoudingsverklaring te ondertekenen waarin u verklaart alle verkregen bedrijfsgevoelige informatie van het bedrijf en de verkoper vertrouwelijk te behandelen en dus niet aan derden te openbaren dan wel voor andere doeleinden dan de overname te gebruiken. Vervolgens zal de verkoper u enkele vertrouwelijke documenten (veelal financiële gegevens en prognoses) verstrekken.

Intentieovereenkomst bedrijfsoverdracht

Indien de initieel verkregen informatie u bevalt en u nog steeds geïnteresseerd bent in de overname van het bedrijf, zal het echte onderhandelingsproces beginnen. De afspraken tijdens deze gesprekken en de overeenstemming over een mogelijke bedrijfsopvolging worden op hoofdlijnen (waaronder een voorlopige koopprijs en uitgangspunten) vastgelegd in een intentieverklaring. Hierin worden ook de spelregels tijdens het verkoopproces vastgelegd om verrassingen achteraf te voorkomen. Omdat een intentieverklaring wel degelijk verplichtingen schept, is het van belang om ontbindende voorwaarden op te nemen zodat u nog van de koop kan afzien. Een belangrijke ontbindende voorwaarde is bijvoorbeeld ‘dat de bevindingen van het due diligence onderzoek naar genoegen van koper zijn’.

Due-diligence (boekenonderzoek)

Als koper heeft u een onderzoeksplicht. Na ondertekening van de intentieovereenkomst, zal verkoper u in de gelegenheid stellen een onderzoek te verrichten naar de (technische juridische, financiële en commerciële) toestand van het bedrijf. Mogelijk wordt u ook in de gelegenheid gesteld om te spreken met sleutelfunctionarissen. U wilt immers weten hoe de onderneming er daadwerkelijk voor staat en wat u te wachten valt na de bedrijfsoverdracht.

Indien er tijdens het onderzoek vragen rijzen of onjuistheden naar voren komen bent u verplicht om hier vragen over te stellen.
Tijdens het onderzoek bekend geworden gegevens, kunnen aanleiding zijn tot een bijstelling van de koopprijs en/of overige voorwaarden van de koopovereenkomst (garanties en vrijwaringen) dan wel tot het afbreken van de onderhandelingen.

Koopovereenkomst bedrijfsoverdracht

Indien het onderzoek niet heeft geleid tot het afbreken van de onderhandelingen begint het proces van het opstellen van de koopovereenkomst. De resultaten van dit onderzoek worden verwerkt in de koopovereenkomst (door bijstelling van de koopprijs dan wel aanvullende garanties en vrijwaringen). De koopovereenkomst zal de voor dergelijke transacties gebruikelijke bepalingen bevatten, waaronder: (i) de wijze van betaling van de koopprijs, (ii) de leveringsdatum, (iii) de gebruikelijke garanties, (iv) vrijwaringen te verstrekken door verkoper, (v) eventuele zekerheden te verstrekken door verkoper en (vi) een non-concurrentie beding van verkoper.

Een koopovereenkomst is altijd maatwerk. Toekomstige geschillen pakt u aan op basis van dit contract. De inhoud is daarom zeer belangrijk.

Wij benadrukken het belang van het inschakelen van een advocaat of adviseur bij het hele proces van bedrijfsovername.

Voorkom juridische valkuilen bij bedrijfsoverdracht

monique aykazNeem voor meer informatie over dit onderwerp contact op met:
Mr. Monique Aykaz
www.lexsigma.nl
(+31) 020 – 8940709
monique.aykaz@lexsigma.nl

 

Een bedrijf verkopen zonder stress

bedrijf verkopen zonder stressVeel ondernemers wensen een vlekkeloze bedrijfsoverdracht c.q. bedrijfsovername. Het is een complexe klus om de bijbehorende voorwaarden te bepalen. Het overnameproces blijkt namelijk vaak erg moeizaam te verlopen.

Niet vanwege het gemis aan mentale kennis over plannen, regelingen, etc. Maar vanwege ‘onzichtbare’ elementen die een rol spelen. Vaak blijven verkopers en kopers na de bedrijfsoverdracht met een ongelukkig gevoel achter.

Bij familiebedrijven spelen nog extra factoren een rol, bijvoorbeeld bedrijfsbelang versus familiebelang. Het hart volgt daarbij soms niet meer wat het hoofd bedacht had. Vooral als het om vragen gaat als:

  • Wat vinden de kinderen er van?
  • Kan ik mijn kindje wel loslaten?
  • Kan ik er mijn pensioen wel mee betalen?

Het is vrij nieuw in onze cultuur om ánders met emoties om te gaan en ze niet onder het vloerkleed te stoppen. Wil men echter niet struikelen over de bulten in het vloerkleed dan is er andere aandacht nodig voor de aanwezige emoties. Vaak is het lastig om dit binnen de familie of de overnamepartners bespreekbaar te maken.

Oorzaken stress bij bedrijfsoverdracht

Emoties spelen bij overnames een grote rol, dus laten we daar eens wat langer bij stil staan. Emotie is energie in beweging wordt wel gezegd. Energie is iets wat we niet zien, alleen de uiterlijke gevolgen ervan. Vergelijk het met elektriciteit. Je ziet het niet, u betaalt ervoor en het heeft wel grote gevolgen als je het verkeert inzet.

Neem nu een autoaccu. Wie van u weet hoe de startkabels aangesloten moeten worden? Als je de aansluiting op de polen ongemerkt omdraait heb je meer schade dan positieve resultaten.

Zo werkt het ook met emoties. Als je het verkeerde gedrag op het verkeerde moment hanteert, slaat de vlam in de pan.

Dat is ook waarom veel mensen niets van emoties moeten hebben, ze willen er niet mee bezig zijn, omdat ze niet kunnen voorspellen wat er wanneer gaat gebeuren. En tegelijkertijd heeft het onbewust een grote invloed op de resultaten bij een overname. Het lijkt een soort struisvogelgedrag. Dieren die hun kop in het zand steken.

Emoties bij bedrijfsovername ontstaan uit gevoelens

Het is van wezenlijk belang om die twee begrippen: gevoel en emotie, goed uit elkaar te houden.

  • Gevoelens zijn innerlijke psychische processen, die kunnen we niet tegengaan.
  • Emoties zijn de gemoedsbewegingen die vanuit die psychische processen ontstaan.

Die kunnen we wel onderdrukken of vervangen door plaatsvervangende emoties.

Iemand die boos is kan gaan zwijgen, maar ook gaan lachen.

Net zoals mensen die iets vervelends meemaken soms gaan lachen van de spanning.

Aanpak bedrijf verkopen zonder stress

De bij overname behorende verschijnselen worden tot nu toe vaak op mentaal niveau benaderd en aangepakt. Maar de verstoring in de verbinding tussen mensen of met uzelf speelt vooral op emotioneel niveau. Het kan hierbij bijvoorbeeld gaan om

  • bedrijfsopvolgers introduceren
  • conflict over veranderingen in arbeidsrelaties
  • terugtreding oprichter / ondernemer
  • familieperikelen
  • persoonsgerichte problematiek.

Het herkennen en erkennen van de invloed van emotie en stress tijdens het proces van overname geeft u de mogelijkheid om andere keuzes te maken. De aanpak daarvan geeft u vervolgens het beste in handen van gespecialiseerde deskundigen. Emotiemanagement en conflicthantering blijken namelijk keer op keer – net als Business Valuation – specialismen die niet iedereen beheerst.

Eelco van der Waleelco van der wal, De Familieregisseur© is gespecialiseerd in de ondersteuning van familiebedrijven en andere bedrijven op het gebied van emotiehantering en conflictbeheersing (coaching, mediation, therapie). Voor vragen: bel FamilieZaken op telefoonnummer 06 41 51 61 71

Bedrijfsopvolgingsfaciliteit

De BOF (bedrijfsopvolgingsfaciliteit) is opgenomen in de Successiewet. De bedrijfsopvolgingsfaciliteit is bij uitstek geschikt voor het schenken of erven van een bedrijf bij bedrijfsoverdracht. Zo kan een volgende generatie van een familiebedrijf (zoon of dochter) de onderneming bij de bedrijfsopvolging zonder (al te veel) belastingheffing overnemen. Want bij schenken of erven komt schenkbelasting of erfbelasting kijken.

De bedrijfsopvolgingsfaciliteit voorziet in een mogelijkheid om belasting bij bedrijfsoverdracht te voorkomen bij het schenken of erven van ondernemingsvermogen. De vrijstelling is 100% over de eerste €1.045.611 (2014). En 83% over het meerdere. En als dat in combinatie met overige vrijstelling wordt toegepast, kan een forse belastingbesparing worden gerealiseerd.

De belastingdienst kijkt daarbij de zogenaamde goingconcernwaarde. Dat is de waarde van de onderneming bij oneindige voortzetting. Hierbij zou je kunnen denken aan 4 tot 8 maal de netto winst. Als de liquiditeitswaarde hoger is dan de goingconcernwaarde, dan is het meerdere (boven de goingconcernwaarde) volledig vrijgesteld van schenkbelasting of erfbelasting.

Er geldt voor de bedrijfsoverdracht wel een bezitsvereiste: de schenker moet de onderneming reeds tenminste 5 jaar hebben gedreven. Bij erven is die termijn 1 jaar. Ook is er een voortzettingsvereiste: de overnemer moet tenminste de onderneming voor een periode van 5 jaar voortzetten.

Ook houders van een aanmerkelijk belang (DGA in een BV) kunnen gebruik maken van de regeling in de Successiewet.

©BBO&F

Samenwerking BOBB en MKB Nederland 2015

Beroepsorganisatie voor Specialisten in BedrijfsoverdrachtIn 2015 zal de Beroepsorganisatie voor Specialisten in Bedrijfsoverdracht BOBB de samenwerking met MKB-Nederland op het terrein van bedrijfsovernames verder uitbouwen. Het gaat om regionale voorlichting bedrijfsoverdracht en advisering. Met name aan de aangesloten MKB brancheorganisaties en haar leden. De BOBB heeft zich in 2014 als brancheorganisatie aangesloten bij MKB-Nederland. De voorlichting bedrijfsoverdracht in 2015 is een logische volgende stap.

Knelpunten bedrijfsoverdracht

Recente onderzoeken wijzen uit dat driekwart van het MKB zich oriënteert op bedrijfsopvolging. Maar ook blijkt ook dat slechts 4% van de MKB ondernemingen daadwerkelijk een bedrijfsoverdracht realiseren. Er is dus een groot verschil tussen denken en doen. Bedrijfsovername is voor MKB ondernemers vaak meer Fictie dan Feit!

Veel MKB bedrijven houden op met bestaan. Dit door onvoldoende zicht op concrete perspectieven voor bedrijfsopvolging. Voor de betrokken ondernemers is dat natuurlijk erg teleurstellend. Deels hangt dat samen met de economische recessie die deze onbalans tussen denken en doen veroorzaakt. Maar ook zijn de concrete kansen en mogelijkheden voor de verkoop van het bedrijfsoverdracht onvoldoende in beeld. En ook heeft bedrijfsoverdracht niet altijd de juiste prioriteit mij MKB ondernemers. Vermoed wordt dat ook het ontbreken van kennis bij MKB ondernemers een knelpunt is voor het vertalen van denken in doen bedrijfsoverdracht.

Specialistische bedrijfsovername adviseur

Uit onderzoek blijkt ook dat in 43% van de situaties bedrijfsoverdracht de MKB ondernemer voor advies en begeleiding aanklopt bij de accountant/boekhouder. Bedrijfsoverdracht is echter een complex en intensief traject. Of de accountant daarvoor wel de juiste specifieke kennis, ervaring en tijd heeft wordt vaak betwijfeld. In de latere fasen van bedrijfsovername, zoals due diligence, heeft de accountant vaak wel een curciale rol. Maar voor overige zaken ontbreekt hiervoor bij de accountant vaak de juiste ervaring en tijd. De bedrijfswaardering, het zoeken van geschikte bedrijfsopvolgers en het begeleiden van het (deels ook emotionele) proces is een vak apart. Een stagnatie of een onvoldoende verkoopresultaat bij bedrijfsoverdracht kan worden voorkomen door een specialistische bedrijfsovername adviseur. Helaas gebeurt dat momenteel nog naar in 19% van de bedrijfsoverdrachten.

Samenwerking BOBB en MKB Nederland 2015

De BOBB wil in 2015 in gesprek gaan met de diverse -bij MKB Nederland aangesloten- brancheorganisaties. Dat zijn er zo’n 160. Een groot deel van deze brancheorganisaties heeft onvoldoende bedrijfsovername expertise in huis. Doel is om bewustwording en ondersteuning aan MKB leden te bieden. Een BOBB adviseur heeft specialistische kennis en ervaring om bedrijfsoverdracht van oriëntatie tot transactie te begeleiden.

Voorlichting bedrijfsoverdracht

Circa 25 BOBB bedrijfsovername specialisten bereiden nu een voorlichtingscampagne 2015 voor. Dit onder de regie van de BOBB Communicatiecommissie. De BOBB gaat zo in 2015 ledenpresentaties organiseren. Door de voorlichting bedrijfsoverdracht hoopt de BOBB het pad tussen denken en doen te effenen.

©BBO&F

Verkoopgolf bedrijfsoverdracht! Feit of Fictie?

verkoopgolf bedrijfsoverdrachtRecent onderzoek in opdracht van Marktlink duidt op een aanstaande verkoopgolf bedrijfsoverdracht. Lees hiervoor de publicatie in het Financieel Dagblad. Volgens dit onderzoek denkt driekwart van de Nederlandse MKB ondernemers na over bedrijfsoverdracht. Voor familiebedrijven geldt blijkbaar dat een derde de familieonderneming binnen een periode van vijf jaar wil overdragen.

Realisaties bedrijfsoverdracht

Dergelijke verwachtingen zijn echter eerder uitgesproken. Uit recent onderzoek door Panteia in samenwerking van het Economisch Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf (EIM) blijkt een stagnatie in het aantal bedrijfsoverdrachten in de afgelopen 10 jaar. Deze stagnatie in bedrijfsovername is vooral een gevolg van de economisch recessie. In de afgelopen periode had 4% van het MKB een bedrijfsoverdracht gerealiseerd. Dat lag in 2003 nog op ruim op het dubbele (9%). Anderzijds zijn er ook signalen dat een aantal MKB ondernemers juist in de recessie aanleiding ziet voor een versnelde bedrijfsoverdracht.

Verkoopgolf Bedrijfsoverdracht?

Of de verwachte verkoopgolf zich wel in de praktijk zal voordoen is dus nog maar zeer de vraag. Geconstateerd werd ook een al te hoge verwachting van de verkoopopbrengst bij bedrijfsoverdracht. In de praktijk kan gemiddeld maar 50% tot 60% van de verwachtingen van MKB ondernemers worden waargemaakt. Dat kan betekenen dat een deel van de oriëntatie zich nog niet zal vertalen in een definitieve transactie bedrijfsoverdracht. Dit onderstreept dan ook de tevens noodzaak om tijdig in een toekomstige bedrijfsoverdracht te investeren. Dus: om tijdig aan waardestuwers te werken.

Invloed recessie en vergrijzing op bedrijfsovername

In het onderzoek door Panteia is ook gekeken naar het effect van vergrijzing op het totaal aan bedrijfsovernames. De vergrijzing lijkt slechts een beperkte invloed te hebben op het aantal bedrijfsoverdrachten. Mogelijk komt er nog wel enige toename van het aantal bedrijfsoverdrachten als gevolg van de vergrijzing, gezien het feit dat pensionering aanzienlijk vaker genoemd is als motief voor overdracht van het bedrijf. Bij 64% van de geplande bedrijfsoverdrachten in de komende twee jaar wordt pensioen als motief genoemd, terwijl dat in 2003 nog 39% was.

Praktijk

Kortom, de verwachte verkoopgolf zal zich in de praktijk niet aandienen. Wel is er een groei te verwachten door de uitgestelde MKB bedrijfsoverdrachten in de afgelopen 10 jaar.

Opmerkelijk is ook de grote bereidheid om een adviseur in te schakelen. De keuze valt helaas nog steeds op een gespecialiseerd bureau bedrijfsoverdracht zoals een BOBB adviseur. De accountant of boekhouder lijkt hierin nog vaak een preferente positie te genieten.

©BBO&F

BOBB Jaarcongres Bedrijfsovername

bedrijfsovername

Op 19 november 2014 vindt weer het jaarlijkse BOBB congres bedrijfsovername plaats. Specifiek bedoeld voor overnameadviseurs en fusie en overname specialisten. De verkoop van een bedrijf is een complex proces. Op dit Jaarcongres BOBB staan fiscale, juridische en bedrijfseconomische actualiteiten bij bedrijfsovername centraal.

Financiering van de bedrijfsoverdracht

Voor de verkoop van bedrijf wordt de koopsom vaak voldaan door de koper (inbreng eigen liquide vermogen), de verkoper (achtergestelde lening) en extern vreemd vermogen (bancair krediet) of risicodragend vermogen (aandelenkapitaal of achtergesteld vermogen van participatiemaatschappijen of investeerder). Vaak is de financiering van bedrijfsovername een lastige aspect. De overheid biedt bij bedrijfsoverdracht staatsgarantie: garantieregelingen, zoals het MBK Borgstellingskrediet en de GO regeling. Deze verminderen het financiële risico bij deze derden financiers bij bedrijfsovername. Daarmee wordt de financiering van de verkoop van een bedrijf beduidend makkelijker

Fiscale aspecten bedrijfsovername familiebedrijven

Bij bedrijfsovername binnen de familie wordt vaak gebruikt gemaakt van fiscale regelingen als de Bedrijfs Opvolgings Regeling (BOR). Deze fiscale regeling staat ook bekend als Bedrijfs Opvolgings Faciliteit (BOF). De Bedrijfs Opvolgings Regeling maakt het mogelijk om het ondernemingsvermogen belastingvrij te schenken of te vererven. Maar ook toegepast wordt de bedrijfsfusie faciliteit (Artikel 14 Wet Vpb 1969): overdracht geven uitreiking van letteraandelen in de vorm van cumulatief preferente aandelen (cumprefs). De hoogte van het dividend leidt hierbij al snel tot een discussie met de fiscus met als discussiepunt: zakelijk handelen. Nodig is een juiste balans tussen het rendement op het eigen vermogen en criteria voor zakelijkheid. Deze materie spelt overigens ook bij de overdracht aan medewerkers, bij een zogenaamde MBO.

Juridische aspecten bedrijfsovername

Bedrijfsoverdracht kent veel juridische aspecten. Geheimhouding, onderhandeling, rechtmatige opschorting of beëindiging van besprekingen en onderhandelingen, intentieovereenkomst, overnameovereenkomsten. Speciale aandacht is er voor vrijwaringen (de verkoper is aansprakelijk jegens een derde en garandeert de koper het ongestoorde gebruik van de onderneming), garanties (de verkoper is aansprakelijk jegens de koper) en het verstrekken van financiële zekerheden voor de nakoming van de verplichtingen.
Fiscale gevolgen van een activa passiva transactie
Een aandelenoverdracht werkt fiscaal anders uit dan een activa-passiva transactie. Te denken valt aan de fiscale afschrijving van goodwill. Andere aandachtspunten zijn de fiscale eenheid voor vennootschapsbelasting en BTW, overdrachtsbelasting, deelnemingsvrijstelling en aansprakelijkheid voor belastingschulden. Soms is verstandig om voorafgaande aan de bedrijfsoverdracht met de fiscus te overleggen.